Verkiezingsdebat van The Future Group

3 maart 2021

Twee weken voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen organiseerde The Future Group een debat met kandidaat-kamerleden over de toekomstige positie van zelfstandig professionals op de arbeidsmarkt. De volgende kandidaten gingen online met elkaar in debat:

• Hans Vijlbrief (D66) Staatssecretaris van Financiën 
• Bart van Kent (SP) Tweede Kamerlid 
• Hilde Palland (CDA) Tweede Kamerlid 
• Judith Tielen (VVD) Tweede Kamerlid
• Andrew Harijgens (GroenLinks) Kandidaat Tweede Kamerlid 

Arno Commandeur, algemeen directeur The Future Group, stelt bij aanvang dat er onevenredig veel gesproken wordt over de onderkant van de ZZP markt. Er is echter te weinig aandacht voor de zelfstandigen die juist een bloeiend bestaan leiden. Naar zijn idee moet je de bloeiende zelfstandig professionals als overheid niet frustreren of willen verkleinen, maar moet je hen juist faciliteren. Commandeur roept de overheid op om snel duidelijkheid te geven aan opdrachtgever en zelfstandige professional wanneer iemand een werknemer is en wanneer een werkgever. De arbeidsmarkt heeft dit nodig en bespoedigt straks het herstel na de coronacrisis.

Volledig Verkiezingsdebat terugkijken:

Eigen wettelijke en fiscale positie voor zelfstandig ondernemers

De kandidaten debatteren in het eerste deel van het programma over de vraag hoe er duidelijkheid gegeven kan worden over de arbeidsrelatie. Momenteel is dit nog altijd een twistpunt en het huidige kabinet is er niet in geslaagd om deze kwestie op te lossen. Er wordt wel gewerkt aan een webmodule die opdrachtgevers zoveel mogelijk duidelijkheid moet geven over de arbeidsrelatie met een zelfstandige, maar het is aan het volgende kabinet om knopen door te hakken.

De VVD vindt het noodzakelijk dat zelfstandig ondernemers een eigen wettelijke positie moeten krijgen. “De zelfstandige moet beter herkenbaar zijn” aldus Judith Tielen. D66 vindt bij monde van Hans Vijlbrief dat een eigen wettelijke positie een verstandige stap is. “Maar het is een stap die niet zomaar gezet is. Er zitten Europeesrechtelijke vragen aan, of dit wel mag en kan. Bovendien blijft de afbakeningsvraag voor de Belastingdienst: is iemand als zelfstandige aan het werk of niet? Dit is voor de belastingpositie van zelfstandigen van belang.” Voor GroenLinks is vooral het verkleinen van fiscale verschillen belangrijk, alle prikkels om zelfstandig te worden terwijl je dit eigenlijk niet bent moeten worden afgeschaft. Het CDA wil zelfstandigen meer duidelijkheid geven maar is geen voorstander van een aparte positie. De huidige wetgeving en jurisprudentie geeft al veel aanknopingspunten maar op het gezag criterium is er onduidelijkheid. “Ik heb eerder opgeroepen in de Kamer om te werken met een rechtsvermoeden. Als er onduidelijkheid is dan is het uitgangspunt dat je werknemer bent, tenzij er voldaan wordt aan een aantal criteria” aldus Hilde Palland. Ook is zij van mening dat “een webmodule weinig zin heeft als de definities niet helder zijn.” De SP is van mening dat er een heel duidelijke definitie moet komen: “wanneer ben je zzp’er en wanneer niet!” Bart van Kent geeft aan zich op dit punt ook aan te sluiten bij het CDA: je bent werknemer tenzij aangetoond wordt dat dit niet het geval is. Andrew Haarijgens van GroenLinks wijst erop dat in de zzp-discussie vaak drie invalshoeken op één hoop worden gegooid: de arbeidsrechtelijke, de sociale zekerheid en de belastingen.

D66 ziet overigens dat een arbeidsrechtelijke positie niet dé oplossing is voor uitbuiting of schijnzelfstandigheid. Maar volgens de VVD betekent dit wel dat zelfstandigen zich beter af zullen vragen of zij de consequenties en risico’s die komen bij het zelfstandig ondernemerschap kunnen en willen dragen. De SP ziet dat er veel mensen heel kwetsbaar zijn en dat het kabinet de laatste jaren niet gehandeld heeft. “Er is veel met papier geschoven maar er is niks gedaan” aldus Bart van Kent. Dit komt hem op kritiek te staan van anderen. Volgens het CDA is er wel een denkproces tot stand gekomen en zijn er veel wegen onderzocht zodat een nieuw kabinet voortvarend verder kan. Ook is bij de achterban het besef gegroeid dat collectieve voorzieningen nodig zijn. Duidelijk is dus dat de formatie nieuw beleid zal brengen op dit punt en het volgende kabinet deze kwestie niet kan negeren.

Verkleinen van de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen

Vervolgens debatteren de kandidaten over het plan van de Commissie Borstlap om de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen te verkleinen. In alle verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan het debat staat dat de fiscale voordelen voor zelfstandigen moeten worden afgebouwd. Volgens de SP kan dit alleen door ook een goede pensioenvoorziening en arbeidsongeschiktheid te organiseren voor iedereen. Bart van Kent: “Het moet hand in hand gaan”. D66 is het eens met de SP: “Er moet een basisvoorziening komen voor alle werkenden. Het verkleinen van fiscale verschillen is nodig, en er vervolgens iets tegenover zetten” zegt Hans Vijlbrief. Het CDA ziet daarnaast dat het huidige stelsel niet is ingericht op de snel veranderende arbeidsmarkt en het feit dat mensen regelmatig wisselen van bijv. werknemer naar zelfstandige en omgekeerd. Harijgens zegt: ”de toegevoegde waarde van de ZZP’er zit hem vooral in de innovatie.” Dat moet op een andere manier beloond worden, niet fiscaal maar vanuit fondsen. Hilde Palland stelt: “het echte ondernemerschap is voor mij investeren, een fiscale investeringsregeling voor zelfstandig ondernemers ben ik voorstander van.” Het VVD vult aan: ”De zelfstandigenaftrek was er niet voor niets.” Als je de fiscaliteit afbouwt moet je wel zorgen dat zelfstandigen toegang hebben tot voorzieningen voor pensioen, arbeidsongeschiktheid en scholing. Het VVD zegt dat zelfstandigen wel de vrijheid moeten hebben om zelf keuzes te maken, bijvoorbeeld waar het gaat om de voorziening voor arbeidsongeschiktheid. Op het gebied van fiscaliteit is vooral zichtbaar dat de politici elkaar vinden en de conclusie gerechtvaardigd is dat de formatie een verdere aanpassing zal brengen van de fiscale voordelen voor zelfstandigen. Waaronder ook het aanleggen van een verplichte voorziening voor arbeidsongeschiktheid, het thema bij de derde stelling.

Verkleinen van de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen

Vervolgens debatteren de kandidaten over het plan van de Commissie Borstlap om de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen te verkleinen. In alle verkiezingsprogramma’s van de partijen die meedoen aan het debat staat dat de fiscale voordelen voor zelfstandigen moeten worden afgebouwd. Volgens de SP kan dit alleen door ook een goede pensioenvoorziening en arbeidsongeschiktheid te organiseren voor iedereen. Bart van Kent: “Het moet hand in hand gaan”. D66 is het eens met de SP: “Er moet een basisvoorziening komen voor alle werkenden. Het verkleinen van fiscale verschillen is nodig, en er vervolgens iets tegenover zetten” zegt Hans Vijlbrief. Het CDA ziet daarnaast dat het huidige stelsel niet is ingericht op de snel veranderende arbeidsmarkt en het feit dat mensen regelmatig wisselen van bijv. werknemer naar zelfstandige en omgekeerd. Hilde Palland stelt: “het echte ondernemerschap is voor mij investeren, een fiscale investeringsregeling voor zelfstandig ondernemers ben ik voorstander van.” Volgens GroenLinks zit “de toegevoegde waarde van de ZZP’er hem vooral in de innovatie. Dat moet je op een andere manier belonen.” De VVD vult aan en zegt dat zelfstandigen wel de vrijheid moeten hebben om zelf keuzes te maken, bijvoorbeeld waar het gaat om de voorziening voor arbeidsongeschiktheid. Judith Thielen namens het CDA: “De zelfstandigenaftrek was er niet voor niets. Als je de fiscaliteit afbouwt moet je wel zorgen dat zelfstandigen toegang hebben tot voorzieningen voor pensioen, arbeidsongeschiktheid en scholing.” Op het gebied van fiscaliteit is vooral zichtbaar dat de politici elkaar vinden en de conclusie gerechtvaardigd is dat de formatie een verdere aanpassing zal brengen van de fiscale voordelen voor zelfstandigen. Waaronder ook het aanleggen van een verplichte voorziening voor arbeidsongeschiktheid, het thema bij de derde stelling.

Arbeidsongeschiktheid

De commissie Borstlap constateerde eerder dat onverzekerde zelfstandigen kwetsbaar zijn en de kans op armoede groot is als het arbeidsongeschiktheidsrisico hen treft. Op dit moment wordt er al gewerkt aan het plan voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. De maandelijkse kosten die circuleren, variëren van 80 tot 130 euro in de maand. In het debat is zichtbaar dat de partijen allen vinden dat het risico op arbeidsongeschiktheid vraagt om een collectieve voorziening. Bart van Kent: “Mijn opa zei al, je moet je verzekeren voor die zaken die je niet zelf kunt opvangen.” De manier waarop daarover verschillen echter de meningen. Zo vindt het CDA dat ook een broodfonds een keuzemogelijkheid zou moeten zijn. GroenLinks wil geen verzekering maar een collectieve basisvoorziening die wordt opgebracht via de belastingen. En als er een arbeidsongeschiktheidsverzekering komt dan ontstaat er een probleem aan de onderkant van de markt gezien de hoge maandelijkse kosten, zo voorziet Andrew Harijgens. D66 ziet de arbeidsongeschiktheidsverzekering die nu in voorbereiding is ook als een tussenstap op weg naar een collectieve voorziening voor alle werkenden, iets waar ook de VVD voor opteert. De opmerkelijke eensgezindheid laat zien dat de arbeidsongeschiktheidsverzekering een brede steun heeft. Het CDA vindt tot slot dat zelfstandigen ook een plek moeten krijgen in de polder zodat zij kunnen meepraten over zaken die hen aangaan.

Het rapport van de Commissie Borstlap geeft nog veel meer aanknopingspunten voor de verbouwing van de arbeidsmarkt. Duidelijk is wel dat de zelfstandige nieuw beleid kan verwachten en moet rekenen op de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Na de verkiezingen op 17 maart zal duidelijk worden wat de volgende stappen zijn. The Future Group blijft het voor u volgen!